Projekt badawczy i druk książki był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006 (RZL) poddziałanie: 1.5.a (Wspieranie osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym).

Badaniami objęta została młodzież w wieku 15-19 lat, korzystająca z pomocy ośrodków wychowawczych lub resocjalizacyjnych działających w ramach trzech modeli: OHP, Schronisk dla Nieletnich, Zakładów Poprawczych. Badaniami objęci zostali także pracownicy tych placówek (wychowawcy, nauczyciele i pedagodzy). Wyodrębniono trzy grupy:
1 „nowicjusze”, czyli młodzież rozpoczynająca korzystanie ze wsparcia (łącznie 1002 osoby)
2 „absolwenci”, czyli osoby kończące korzystanie ze wsparcia (łącznie 823 osoby)
3 „specjaliści”, czyli losowo dobrane grupy osób pracujących na stanowiskach wychowawców, nauczycieli, pedagogów czy psychologów (łącznie 457 osób).

We wszystkich grupach zastosowane zostały standardowe techniki diagnozy psychologicznej:
• „Inwentarz Osobowości NEO-FFI” - umożliwiający opis osobowości zgodnie z Modelem Wielkiej Piątki (B. Zawadzki, J. Strelau, P. Szczepaniak, M. Śliwińska, 1998);
• „Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS” - umożliwiający analizę stylu działania w sytuacjach trudnych (J. Strelau, A. Jaworowska, K. Wrześniewski, P. Szczepaniak, 2005)
• "Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS" - umożliwiający ocenę ogólnego poziomu kompetencji społecznych i jego trzech wskaźników szczegółowych (A. Matczak, 2001)
• "Kwestionariusz Nadziei Na Sukces KNS" - umożliwiający ocenę siły oczekiwania pozytywnych efektów własnych działań (M. Łaguna, J. Trzebiński, M. Zięba, 2005)

W przypadku młodzieży dodatkowo:
• „Inwentarz Poczucia Własnej Wartości CSEI” - umożliwiający ocenę nasilenia ogólnego poczucia własnej wartości (Z. Juczyński, 2005)
• "Kwestionariusz Tendencji Konstruktywnych/Destruktywnych" - umożliwiający ocenę nasilenia tendencji konstruktywnych i destruktywnych oraz ich przejawów (I. Ulfik-Jaworska, 2005)
• oraz skonstruowany na potrzeby projektu inwentarz "Informacje dotyczące podopiecznego".

W przypadku pracowników zastosowano dodatkowo:
• „Charakterystyka Funkcjonowania Profesjonalnego” - to technika samooceny rozwoju zawodowego (Z. B. Gaś, 2004 b)
• „Zapotrzebowanie na Rozwój Profesjonalny” - skala ta jest modyfikacją poprzedniej techniki, polegającą na tym, iż osoba badana oszacowuje swoje zapotrzebowanie na uczestnictwo w działaniach edukacyjnych, ukierunkowanych na usprawnienie któregoś z wymienionych obszarów. (Z. B. Gaś, 2004 b).
• "Charakterystyka Typowego Wychowanka" – dokonywana jest za pomocą Testu Przymiotnikowego ACL-37 (R. Porzak, 1999).


SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 5

I CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU BADAWCZEGO (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 8
1. Podstawy teoretyczne projektu - str. 8
1 – 1. Prawidłowe wychowanie drogą do dojrzałości dziecka - str. 8
1 – 2. Uwarunkowania zachowań dysfunkcjonalnych - str. 15
1 – 3. Interwencja wychowawcza jako warunek powstrzymania procesu wykluczania społecznego nastolatka - str. 22
1 – 4. Rozwój profesjonalny wychowawcy jako istotny warunek skuteczności prowadzonych oddziaływań - str. 27
2. Metodologia projektu badawczego - str. 34
2 – 1. Problematyka badań - str. 34
2 – 2. Środowiska objęte badaniami - str. 36
2 – 3. Wykorzystane narzędzia diagnostyczne - str. 38
2 – 4. Główne kierunki analiz materiału badawczego - str. 41

II CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA OCHOTNICZYCH HUFCÓW PRACY (opr. Wiesław Poleszak) - str. 42
1. Charakterystyka środowiska pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 42
1 – 1. Charakterystyka demograficzna pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 42
1 – 2. Funkcjonowanie osobowościowe pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 44
1 – 3. Funkcjonowanie zawodowe pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 49
1 – 4. Zapotrzebowanie na zawodowy rozwój pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 60
2. Struktura wewnętrzna grupy pracowników merytorycznych Ochotniczych Hufców Pracy - str. 67
3. Charakterystyka środowiska wychowanków Ochotniczych Hufców Pracy - str. 80
3 – 1. Charakterystyka rodziny pochodzenia wychowanków - str. 80
3 – 2. Czynniki ryzyka w środowisku rodziny pochodzenia wychowanków . - str.
3 – 3. Zachowania dysfunkcjonalne wychowanków - str. 91
3 – 4. Korzystanie z pomocy profesjonalnej przez wychowanków - str. 102
3 – 5. Funkcjonowanie wychowanków w placówce - str. 104
3 – 6. Funkcjonowanie osobowościowe wychowanków - str. 113
4. Struktura wewnętrzna grup nowicjuszy i absolwentów - str. 124
4 – 1. Specyfika skupień w grupie nowicjuszy - str. 124
4 – 2. Specyfika skupień w grupie absolwentów - str. 132

III WNIOSKI I ZALECENIA DLA ŚRODOWISKA OCHOTNICZYCH HUFCÓW PRACY (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 143

IV CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA SCHRONISK DLA NIELETNICH (opr. Robert Porzak) - str. 159
1. Charakterystyka środowiska pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 159
1 – 1. Charakterystyka demograficzna pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 159
1 – 2. Funkcjonowanie osobowościowe pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 160
1 – 3. Funkcjonowanie zawodowe pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 164
1 – 4. Zapotrzebowanie na zawodowy rozwój pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 172
2. Struktura wewnętrzna grupy pracowników merytorycznych Schronisk dla Nieletnich - str. 177
3. Charakterystyka środowiska wychowanków Schronisk dla Nieletnich - str. 183
3 – 1. Charakterystyka rodziny pochodzenia wychowanków - str. 186
3 – 2. Czynniki ryzyka w środowisku rodziny pochodzenia wychowanków . - str. 192
3 – 3. Zachowania dysfunkcjonalne wychowanków - str. 200
3 – 4. Korzystanie z pomocy profesjonalnej przez wychowanków - str. 215
3 – 5. Funkcjonowanie wychowanków w placówce - str. 218
3 – 6. Funkcjonowanie osobowościowe wychowanków - str. 227
4. Struktura wewnętrzna grup nowicjuszy i absolwentów - str. 237
4 – 1. Specyfika skupień w grupie nowicjuszy - str. 237
4 – 2. Specyfika skupień w grupie absolwentów - str. 249

V. WNIOSKI I ZALECENIA DLA ŚRODOWISKA SCHRONISK DLA NIELETNICH (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 259

VI. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 275
1. Charakterystyka środowiska pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 275
1 – 1. Charakterystyka demograficzna pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 275
1 – 2. Funkcjonowanie osobowościowe pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 277
1 – 3. Funkcjonowanie zawodowe pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 285
1 – 4. Zapotrzebowanie na zawodowy rozwój pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 289
2. Struktura wewnętrzna grupy pracowników merytorycznych Zakładów Poprawczych - str. 295
3. Charakterystyka środowiska wychowanków Zakładów Poprawczych - str. 307
3 – 1. Charakterystyka rodziny pochodzenia wychowanków - str. 307
3 – 2. Czynniki ryzyka w środowisku rodziny pochodzenia wychowanków . - str. 313
3 – 3. Zachowania dysfunkcjonalne wychowanków - str. 318
3 – 4. Korzystanie z pomocy profesjonalnej przez wychowanków - str. 327
3 – 5. Funkcjonowanie wychowanków w placówce - str. 328
3 – 6. Funkcjonowanie osobowościowe wychowanków - str. 336
4. Struktura wewnętrzna grup nowicjuszy i absolwentów - str. 345
4 – 1. Specyfika skupień w grupie nowicjuszy - str. 345
4 – 2. Specyfika skupień w grupie absolwentów - str. 352
VII WNIOSKI I ZALECENIA DLA ŚRODOWISKA ZAKŁADÓW POPRAWCZYCH (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 362

VIII WNIOSKI KOŃCOWE (opr. Zbigniew B. Gaś) - str. 379

BIBLIOGRAFIA - str. 391

INFORMACJA O AUTORACH - str. 395

Obszerne streszczenia publikacji w języku polskim, angielskim i niemieckim są dostępne jako elektroniczne reprinty w formacie pdf na Forum Fundacji "Masz Szansę" w dziale "Pliki" w zakładce Sem_2008_03/Streszczenia