Projekt finansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego
Cele i wiodące rezultaty
Projekt miał na celu usprawnienie jakości pomocy oferowanej poprzez działania ośrodków wychowawczych i resocjalizacyjnych dla młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. Badaniami psychospołecznymi zostały objęte losowo dobrane ośrodki:
- OHP,
- schroniska dla nieletnich przestępców
- zakłady poprawcze
Rezultatem projektu jest:
- ocena skuteczności i zwiększenie efektywności prowadzonych instytucjonalnych form wychowania i resocjalizacji
- opracowanie procedury oceny zapotrzebowania na wsparcie nowo przyjmowanej młodzieży
- opracowanie procedury tworzenia zindywidualizowanych programów oddziaływań
- opracowanie procedury prognozowania poziomu ryzyka wykluczenia społecznego dla absolwentów ośrodków
- opracowanie koncepcji szkoleń rozwoju profesjonalnego dla kadry ośrodków.
Uzyskane rezultaty opublikowane zostały w wydawnictwie zwartym (książka), w internecie na stronie www Fundacji (obszerne streszczenia po polsku, angielsku i niemiecku są dostępne na Forum w zakładce "Pliki") oraz udostępnione osobom zainteresowanym (decydenci, kadra ośrodków) na spotkaniu seminaryjnym. Prezentacje i zdjęcia z seminarium popularyzującego wyniki są również dostępne na stronie prowadzonej przez Zakład Psychologii Wychowawczej i Psychoprofilaktyki Instytutu Psychologii UMCS w Lublinie www.psychoprofilaktyka.umcs.lublin.pl w zakładce Konferencje / Seminarium "Skuteczne wsparcie - konstruktywna zmiana".
Grupa badana
Badaniami objęta została młodzież w wieku 15-19 lat, korzystająca z pomocy ośrodków wychowawczych lub resocjalizacyjnych działających w ramach trzech modeli:
- Ochotniczych Hufców Pracy, przeznaczonych dla młodzieży o zmniejszonych szansach życiowych, pochodzącej z rodzin dysfunkcjonalnych, patologicznych;
- schronisk dla nieletnich, przeznaczonych dla młodzieży niedostosowanej społecznie i wchodzącej w konflikt z prawem;
- Zakładów Poprawczych, przeznaczonych dla nieletnich z uprawomocnionym orzeczeniem sądowym;
- a także pracownicy merytoryczni tych placówek (wychowawcy, nauczyciele, pedagodzy, psychologowie).
Grupa badana objęła:
- 1002 osoby rozpoczynające korzystanie ze wsparcia wymienionych ośrodków (po ponad 300 podopiecznych każdego modelu opieki),
- 823 osoby kończące korzystanie z opieki ośrodków (po ok. 300 osób z każdego typu ośrodków) oraz
- 457 pracowników pełniących funkcje wychowawcze i korekcyjne w powyższych ośrodkach (liczebność podgrup proporcjonalna do liczebności pracowników instytucji danego typu).
Procedura badawcza
W badaniach zastosowaliśmy techniki kwestionariuszowe, oparte na samoopisie, które umożliwiły dokonanie rzetelnej diagnozy:
- funkcjonowania psychospołecznego młodzieży (osobowość, poczucie własnej wartości, system wartości, kompetencje społeczne, osobiste preferencje oraz projektowanie przyszłości)
- oraz funkcjonowania osobistego i kompetencji zawodowych dorosłych pracowników badanych placówek (osobowość, poczucie kompetencji profesjonalnych, zapotrzebowanie na rozwój profesjonalny, projektowanie zmian w działaniach wychowawczo-resocjalizacyjnych).
- Uzupełnieniem była technika inwentarzowa umożliwiająca opis danych pochodzących z dokumentacji dotyczącej młodzieży objętej badaniami.
We wszystkich grupach zastosowane zostały standardowe techniki diagnozy psychologicznej.
Badania były prowadzone przez specjalistów zatrudnionych w placówkach pobytu młodzieży.
Zakres analizy / opisu wyników
Dane zostały poddane analizie opisowej oraz wielozmiennowym metodom analizy danych w celu zidentyfikowania prawidłowości związanych z:
- Zapotrzebowaniem na działania wychowawcze i resocjalizacyjne u nowicjuszy przyjmowanych do ośrodków;
- Wynikami oddziaływań wychowawczych i resocjalizacyjnych u absolwentów kończących proces pobierania wsparcia w ośrodkach objętych programem badawczym;
- Analizą zasobów i ograniczeń osobowych i profesjonalnych kadry ośrodków objętych programem badawczym.
Rezultaty
Zrealizowanie programu badawczego doprowadziło do identyfikacji szeregu prawidłowości związanych ze specyfiką funkcjonowania osobowego i profesjonalnego pracowników merytorycznych ośrodków wychowawczo-resjocjalizacyjnych, oraz skutecznością prowadzonych w tych placówkach działań wychowawczych i resocjalizacyjnych. Na tej bazie opracowane zostały propozycje modyfikacji związane z następującymi obszarami:
- usprawnieniem procedur wstępnej oceny zapotrzebowania na działania wychowawcze i resocjalizacyjne młodzieży z zaburzeniami zachowania, przyjmowanej do placówek wychowawczych i resocjalizacyjnych (tzw. indywidualizacja programów korekcyjnych)
- usprawnieniem procedur oceny skuteczności działań wychowawczych i resocjalizacyjnych prowadzonych w badanych placówkach
- usprawnieniem procedur prognozowania poziomu ryzyka wykluczenia społecznego dla absolwentów tych ośrodków
- opracowaniem ramowej koncepcji doskonalenia zawodowego dla pracowników ośrodków wychowawczych i resocjalizacyjnych, umożliwiającej indywidualizację rozwoju profesjonalnego, z uwzględnieniem potrzeb danej placówki wychowawczo-resocjalizacyjnej
- dostarczeniem decydentom i praktykom wiedzy o uwarunkowaniach, przebiegu i skutkach działań wychowawczych i resocjalizacyjnych prowadzonych w różnych modelach opieki nad młodzieżą zagrożoną, która winna zostać wykorzystania do opracowywania nowych rozwiązań formalnych i organizacyjnych.
Równolegle do powyższych rezultatów merytorycznych wykonaliśmy następujące działania:
- opublikowanie w formie książkowej pełnego raportu z przeprowadzonego programu badawczego, prezentującego jego założenia, metodologię, uzyskane wyniki oraz płynące wnioski, dotyczące zalecanych modyfikacji w pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie w celu zapobiegania jej marginalizacji (objętość 18 aa, nakład 1500 egz)
- zorganizowanie seminarium szkoleniowego dla decydentów oraz przedstawicieli placówek wychowawczych i resocjalizacyjnych, ukierunkowanego na upublicznienie uzyskanych wyników oraz zainspirowanie dyskusji i poszukiwanie nowych rozwiązań formalnych i merytorycznych w pracy z młodzieżą zagrożoną marginalizacją i wykluczeniem społecznym.
- opublikowanie streszczeń raportu w języku angielskm i niemieckim (6 aa, nakład 400 egz)
- opublikowanie na stronach portalu www.psychoprofilaktyka.umcs.lublin.pl ogólnodostępnej informacji o przebiegu i najważniejszych rezultatach seminarium.